Katarakt nedir,
belirtileri nelerdir?
Katarakt hastalığı son yıllarda gayet sık rastlanan göz
rahatsızlıklarından bir tanesidir. Uzman doktorlar katarakt hastalığı hakkında
bilgiler verdi. İşte o bilgiler…
Katarakt Nedir, Belirtileri Nasıl Ortaya Çıkar?
Katarakt, göz merceğinin saydamlığını kaybetmesi ve buna
bağlı olarak görmenin azalması ile sonuçlana göz rahatsızlığıdır. % 90 yaşa
bağlı (senil katarakt) ortaya çıkar. Daha az görülmekle birlikte, travma, bazı
sistemik hastalıklar, üveit gibi göz rahatsızlıkları, steroid gibi bazı
ilaçların kullanımına bağlı olarak ikincil katarakt gözlenebilmektedir.
Doğumsal olarak bebeklerde de konjenital katarakt
görülebilir. Yaşlılığa bağlı senil katarakt gelişimi genellikle asimetrik de
olsa her iki gözde başlar. Puslu görme, renk kalitesinin bozulması, giderek
görme keskinliğinin azalması, katarakt belirtileridir. Düzenli göz kontrolü ile
katarakt başlangıcı saptanabilir ve müdahale zamanı belirlenir. Bu nedenle
özellikle 40 yaş üzerinde düzenli göz kontrolü gereklidir.
Doğumsal Kataraktlar
Anne adayının hamileliğinin ilk dönemlerinde geçirdiği
kızamıkçık hastalığı, antiviral ilaçlar gibi etkenler, çocukta doğuştan
katarakta neden olabilir. Doğumsal kataraktı, ancak çok dikkatli aileler fark
edebilir. Çocuk hekiminin de bu konuda hassas olması, doğar doğmaz yapılan
genel muayenede, bebeğin gözüne tutacağı basit bir ışık yardımıyla birtakım
tespitlerde bulunması mümkündür. Bütün bunlar yapılmadıysa çocuk en geç 2
yaşında, fark edilir bir problemi olsun olmasın, mutlaka bir göz doktoruna
kontrole getirilmelidir.
Katarakt Oluşumunu Hızlandıran Hastalık ve Etkenler
Özellikle troid ve diyabet hastalarında katarakt gelişimi
daha çabuktur. C vitamini eksikliği, güneşin ultraviole ışınları gibi etkenler
katarakt gelişimini hızlandırır.
Tanı İçin Kullanılan Yöntemler
Katarakt tanısında, hastanın gözünün içine mikroskopik
olarak takılmaktadır. Kataraktın içinden, özel bir lazer yöntemiyle hastanın
ameliyat sonrası ne düzeyde göreceği de belirlenmektedir.
Oculus Pentacam Göz Tarayıcısı ile katarakt analizi
yapılmaktadır. Lens yoğunluğu, bu cihaz sayesinde analiz edilmekte ve niceliği
saptanmaktadır.
Speküler mikroskopi, katarakt operasyonu öncesi tüm
hastalara uygulanarak, hastaların kornea endotelinin (gözün şeffaf tabakasının
en derin kısmı) operasyondan nasıl etkileneceği önceden tespit edilmektedir.
Operasyon sırasındaki manevralar bu sonuca göre
düzenlenmektedir.
Katarakt Ameliyatı Ne Zaman Yapılmalı?
Hastanın görmesi kendine yetmediği ve katarakt tanısı
konulduğu andan itibaren ameliyat yapılabilir.
Fako Yöntemi
Bugün için kullanılan en geçerli ve sonuçları en başarılı
yöntemdir. En büyük avantajı, çok kısa bir sürede uygulanabilmesi ve göz çok
büyük kesilmeden, küçük bir delikten çalışılabilmesidir.
Ameliyat sonrası görme gücü çok hızla geri kazanılır ve
ameliyat, özel mercekler konarak, dikişsiz yapılır. Hasta çok kısa sürede
narkoz almadan, iğne yapılmadan, sadece gözü uyuşturan damlalarla ameliyat olup
evine gidebilir ve birkaç gün içinde de günlük yaşantısına yavaş yavaş geri
dönebilir.
Adım Adım FAKO Ameliyatı
1. İlk olarak hastanın gözüne 4-5 kez gözün yüzeyini
uyuşturan bir damla verilir. Başka bir anestezi yöntemine gerek yoktur. Bu
şekilde damla ile yapılan uyuşturmalara “topikal anestezi” yani damla
anestezisi denir. Gözün şeffaf kısmı olan kornea ile beyaz bölümünü oluşturan
skleranın birleştiği bölge, katarakt ameliyatında ilk kesinin yapıldığı yerdir.
Yaklaşık 3 mm’lik özel bir kesi ile gözün içine ulaşılır.
2. Bu kesi yerinden gözün içine, göz dokularını koruma
özelliğine sahip özel jöle kıvamında bir madde doldurulur. Bu madde cerraha
gözün içinde rahat ve emniyetli çalışma olanağı sağlar.
3. Gözün renkli kısmı olan irisin arkasında gözün merceği
(lensi) bulunur (yoğunlaştığı zaman katarakt diye adlandırdığımız doku).
Katarakt bir zar içinde bulunmaktadır.
Kistotom diye isimlendirdiğimiz bir alet yardımıyla katarakt zarının ön yüzünde
yuvarlak bir pencere açılır.
4. Ortasında pencere açılan bu zar, kataraktın çekirdeği
(nükleus) ve kabuğundan (korteks) sıvı kullanılarak ayrılır. Özel bir enjektör
ile zarın yan yüzlerinden arkaya verilen sıvı, zarı diğer bölümlerden soyarak
ayırır. Bu işlemle katarakt, kendi zarının içinde serbest bir hale gelmiş olur.
5. Sıra artık kataraktın temizlenmesine gelmiştir. Bu
safhada fakoemülsifikatör (kısaca fako) denilen bir alet kullanılır. Bu alet
ultrasonik güç yani ses dalgası gücünü kullanır. 2.7 mm’lik çapı olan bu alet
kataraktı hem parçalar, hem bu parçaları içine emer, hem de boşalan bölgeyi
doğala yakın bir sıvı ile doldurur.
6. Sert kataraktlarda ikinci bir alet yardımıyla çekirdeği
kırma işlemi yapılır. Sert katarakt daha küçük parçalara kırılarak daha kolay
temizlenmesi sağlanmış olur.
7. Kataraktın büyük parçası olan çekirdek temizlendikten
sonra korteksin temizlenmesi işlemi yapılır. Bu doku, zarın iç yüzeyine yapışık
olan bir tür iç kabuktur. Kataraktın doğal zarının boş ve temiz bir torba
haline gelmesi sağlanmış olur.
8. Gözün içi artık katarakttan temizlenmiştir. Rahat ve
emniyetli bir çalışma için yeniden jöle madde ile doldurulur. Artık bu madde kataraktın
boşalttığı zarının içini doldurabilmektedir.
Şeker ve katarakt
9. Sıra suni göz içi lensini, çıkarılmış olan doğal lensin
(katarakt) yerine yerleştirmeye gelmiştir. Özel bir maddeden yapılmış olan bu
suni lens, yumuşak olduğu için katlanabilmektedir. Gene özel sistemlerle
katlanarak 3 mm. olarak hazırlanmış olan kesiden gözün içine sokulur ve daha
sonra da doğal lens zarının içine yerleştirilir. Bu lens, gözde reaksiyon
yapmayacağı bilimsel olarak kanıtlanmış (50 yıldan fazla bir süredir) özel bir
maddeden imal edilmiştir.
10. Artık ameliyat tamamlanmıştır. Herhangi bir dikiş
koymaya gerek kalmaksızın hasta ameliyat masasından kalkabilir. Yaklaşık 1 saat
sonra gözünü açabilir ve evine dönebilir.
Ameliyat Süresi
Yaşa bağlı katarakt ameliyatı, cerrahın tecrübesine ve gözün
durumuna göre yaklaşık olarak 15 dakika içerisinde tamamlanır.
İyileşme Süresi
Ameliyattan sonra hastanın normal görüşe kavuşması için
geçen süre, ameliyatın zorluğuna, kataraktın sertliğine bağlı olarak değişir.
Genellikle yumuşak kataraktlarda çok daha hızlı bir düzelme olurken, çok sert
bir kataraktın hem ameliyat, hem de düzelme süresi biraz daha uzundur. 1 hafta
15 gün içerisinde çok iyi bir görme noktasına gelinir. Hasta 15’inci günle
30’uncu gün arasında tamamıyla iyileşir. Doğru zamanda gelip ameliyatını olmuş
bir hasta, 1-2 günde bile düzelebilir.
Ameliyat Sonrası
Her cerrahi müdahalede risk vardır ve enfeksiyon da
bunlardan en önemlisidir. Hastaya önlem olarak bir antibiyotik damla verilir.
Ameliyat olan kişinin damlasını doğru kullanması, özellikle ilk 48-72 saat
içinde enfeksiyona karşı çok dikkat etmesi ve hijyen şartlarına uyması gerekir.
Nelere Dikkat Etmelisiniz?
* Hiçbir şekilde ameliyatlı gözünüzü ovuşturmayın ve baskı
uygulamayın.
* Başlangıçta geceleri bir göz bandını koruyucu olarak
kullanabilirsiniz.
* Ameliyatlı gözünüzün bulunduğu taraf üzerine yatmayın.
* Ameliyatlı göz, su ve sabunla temas etmemelidir. Bu
nedenle ilk bir hafta saçınızı kendiniz yıkamayın, başınızı arkaya eğerek
başkasına yıkatıp kurulatın.
* Eğer dışarı çıkacaksanız, rüzgarlı ve güneşli havalarda
koruyucu gözlük ve göz bandajı kullanın.
* Ağır bedensel hareketlerden kaçının, ağır yük kaldırmayın
ve taşımayın. Eğer muhakkak eğilecekseniz, başınızı ve vücudunuzu öne eğerek
değil, dizlerinizi bükerek eğilin.
* Yüzme,dalma ve diğer su sporlarını ne zaman tekrar
yapabileceğinizi göz doktorunuza danışın.
* Doktorunuz kontrollerden sonra size onay vermeden,
otomobil kullanmayın.
* En önemlisi, ameliyat sonrası doktorunuzun önerdiği ilaçları
zamanında kullanın ve kontrollere mutlaka zamanında gidin.
* Ameliyattan ortalama 3 hafta sonra, geceleri
kullanabileceğiniz bir gözlük, göz doktorunuz tarafından reçete edilir.
katarakt ameliyatı nasıl yapılır, katarakt ameliyatı riskli
midir, katarakt ameliyatı sonrası, katarakt ameliyatı sonrası yapılması
gerekenler, katarakt belirtileri, katarakt nasıl anlaşılır, katarakt nasıl
oluşur, katarakt neden olur, katarakt